Ralf Embrechts: de buurman die stille armoede bestrijdt

Publicatiedatum 28-06-2021, 14:03 | Laatste update 18-09-2025, 16:18

Ralf Embrechts wil armoede bestrijden én bespreekbaar maken. Hij is directeur van de Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij (MOM) in Tilburg. Daarnaast is hij als vrijwilliger mede-initiatiefnemer van de armoedeglossy Quiet500 waaruit de Quiet Community’s zijn ontstaan.

Wat doet de Maatschappelijk Ontwikkelings Maatschappij (MOM)?

De MOM bestaat nu bijna 13 jaar en is een samenwerking tussen verschillende instanties, de 3 Tilburgse woningcorporaties, 8 zorginstellingen en de welzijnsorganisatie ContourdeTwern. Gezamenlijk zetten zij zich in om vraagstukken als armoede, werkloosheid en eenzaamheid te bestrijden. Dat lukt niet ieder voor zich, dat moet je 'domeinoverstijgend' en op innovatieve manieren aanpakken. Een wethouder noemde de MOM ooit: een speedboot die tussen al die olietankers (de grote instanties) vaart. Die speedboot probeert de olietankers een beetje van koers te laten veranderen; soms stap voor stap, dan weer schoksgewijs. Met nieuwe oplossingen die ontstaan zijn vanuit de leefwereld van mensen.

En wat is jouw rol binnen de MOM?

Bij de MOM ben ik officieel directeur, maar voor mensen in de wijk ben ik gewoon 'buurman'. Als MOM hadden we pandjes in de wijken, waar buurtbewoners altijd met hun vragen terecht konden. We wisten ook niet alles, maar deden wel altijd ons stinkende best om een antwoord te vinden. Het was een plek van energie, maar ook gewoon voor een bakkie. De MOM had 10 jaar lang die drempelloze pandjes in de wijk. Met de komst van de Toegang (verzamelde hulploketten in Tilburg) zijn de pandjes daarin opgegaan. Het is soms lastig om dan heel nabij te zijn. Daarom werkt de MOM nu aan een netwerk van Dichtbij-teams, met wijkprofessionals die makkelijk aanspreekbaar zijn en eropaf gaan. Inmiddels zijn er 7 Dichtbij-teams in de stad. Niet meer in pandjes, maar nog dichterbij: op straat in de buurt.

Mijn rol is het aanjagen, fris en andersom denken. Ik denk vooral vanuit de leefwereld van mensen. Daarmee kom ik ook dingen op het spoor waar zowel mensen als organisaties stomme dingen doen. Mensen verzuipen soms in alle regeltjes en regelingen. Daar probeer ik bij te helpen, samen met mensen die in de buurt present zijn zoals sociaal werkers, maatschappelijk werkers en wijkverpleegkundigen.

Wat heeft je geïnspireerd om dit werk te gaan doen?

Ieder mens vraagt zichzelf wel eens af: waar kan ik mijn talenten het beste inzetten? Ik merkte dat ik voldoening haal uit mensen die het even minder hebben weer een stapje de goede kant op te helpen. De systemen net iets socialer, iets menselijker maken. Daar ligt mijn kracht, daar ligt mijn drive. Ik leef volop met de mensen mee en ik laat regelmatig een traan. Ik krijg daar geen eelt van op mijn ziel. Ieder verhaal raakt me en voor iedereen die mijn hulp vraagt, ga ik door het vuur. Maar ik heb helaas geen toverstaf. De wijkprofessionals waarmee ik werk, dat zijn de kanjers en die inspireren mij het meest. Dat zijn voor mij de échte hulpverleners. Ik mag dat alles een beetje in goeie banen leiden, als een soort regisseur.

Ga uit van vertrouwen en oordeel niet. Dat is soms best lastig, maar dat zijn volgens mij dé voorwaarden voor echt contact.

Hoe help je mensen met schulden, wat is jouw aanpak?

Van onderop, dus direct vanuit de wijk opereren, werkt het beste. Als iemand naar mij toekomt voor hulp, dan doe ik het niet vóór iemand, maar mét iemand. Dan is de kans groter dat het ook echt lukt. Je probeert mensen iets stap voor stap te leren. Je kijkt waar het het ergst 'lekt' en daar proberen wij een 'kurkje' in te stoppen. Als jij het moeilijk vindt om met geld om te gaan, dan los je dat niet 1-2-3 op. En zeker niet als je dat voor iemand oplost. Dan leert iemand er helemaal niet van. We verwijzen eigenlijk niet door, maar wij brengen de mensen naar de plek waar ze het beste geholpen worden. Soms is de eerste keer misschien thuis aan hun keukentafel of in een buurthuis in de wijk. En is de tweede stap wel aan het bureau in de stad waar ze moeten zijn. In Tilburg hebben we gelukkig een heel goed Bureau Schuldhulpverlening van de gemeente. Daar werken we erg goed mee samen.

Wij staan voor een warme overdracht. Ik zeg altijd: met een handje in de rug, maar je moet wel zelf lopen. En we geven altijd eeuwigdurende garantie. Als het ooit fout gaat, door ons of door iemand zelf, kom het dan vertellen, dan proberen we het samen weer opnieuw.

Ga eerst met de mensen zelf praten, om mogelijke weerstand weg te halen. Ga uit van vertrouwen en oordeel niet. Dat is soms best lastig, maar dat zijn volgens mij de enige voorwaarden voor echt contact. Ieder mens wil van nature echt iets toevoegen aan de samenleving. Kortom: de meeste mensen deugen, daar geloof ik echt in.

Wat is het meest bijzondere wat je tijdens dit werk hebt meegemaakt?

Er kwam ooit een man naar mij toe die zei: kunnen jullie mij helpen met een sollicitatiebrief? Toen vroeg ik hem: wat voor baan zou u willen hebben? Want dan gaan wij kijken wat u daarvoor nodig hebt. En toen zei Mohammed dat hij in de logistiek wilde werken en al een heftruckdiploma had. Ik nam hem mee in mijn auto en reed naar een bedrijf waar ze nog mensen zochten. Ik stelde hem voor aan de eigenaar en zei dat Mohammed alle papieren had. Na een kort gesprekje kon hij 2 proefdagen meedraaien en vervolgens werd hij aangenomen voor de baan. Een paar weken later stuurde hij een appje: Ralf, mag ik dit ook voor mijn buurman vragen? Natuurlijk was ik super blij dat hij een baan had, en dubbel leuk dat hij ambassadeur voor ons werd! Gewoon doen en niet te ingewikkeld, dat is het devies.

Wat is onze rol als maatschappij om mensen met schulden te helpen?

Als je last hebt van (chronische) stress en je vooral druk maakt om je financiën, dan is een baan vinden niet meer zo makkelijk. Daarnaast moet je 20 keer solliciteren voordat je iets hoort. En soms zijn de banen er gewoon niet. Dat maakt het alleen maar lastiger. Die stress verlamt. En dat soort stress moeten we er echt uithalen. Dat kan heel makkelijk. Als mensen even geen werk hebben en aangewezen zijn op een uitkering, dan moeten we de bestaanszekerheid garanderen. Precies wat het woord zegt, iemands bestaan garanderen. Als mensen zich niet druk hoeven te maken over hun bestaan of hun uitkering, dan kunnen ze alle energie gebruiken om te herstellen en weer aan de slag te gaan. Dat is logisch, toch!

Juist nu in coronatijd zijn in onze wijken veel kleine initiatieven van solidariteit. Bijvoorbeeld met een pannetje soep langs de huizen gaan en met elkaar in gesprek raken. Dus ik zou zeggen: kijk wat meer naar elkaar om. Gaat het goed met mijn buren? En kijk eens 1, 2 of 3 huizen verder. We zijn een land van regeltjes en zegeltjes. Wij willen het zo goed mogelijk doen, maar we maken het zo ook ingewikkeld.

Welke ervaringen heb je met de Belastingdienst?

Iemand heeft mij ooit gewezen op de Stellateams. De mensen van schuldhulpverlening hebben daar vooral contact mee. De Stellateams zijn eigenlijk ook de mensen die de 'kurkjes' plaatsen. Als mijn collega's van de schuldhulpverlening iemand van het Stella-team aan de lijn hebben, hebben ze het gevoel met een 'soortgenoot' te praten. Daar ben ik heel blij mee. In het begin zat het een beetje verstopt, dat was jammer. Misschien een idee om daar ook eens een tv-spotje van te maken? Je mag de succesverhalen van de Stellateams best uitvergroten!

Meer weten over de MOM en Quiet Community?

Lees waar de Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij in Tilburg zich voor inzet

Bekijk de initiatieven van Stichting Quiet

Meer weten over Stella?

Het Stellateam is er voor mensen met schrijnende en dringende problemen, om hun problemen onder de aandacht te brengen en hen op korte termijn te helpen met hun financiën.

Lees hoe u in contact komt met het Stellateam